تکامل رشد بینایی نوزاد و کودک چگونه است؟

تکامل رشد بینایی نوزاد دارای مراحل مختلفی می باشد. هنگامی که نوزادان متولد می شوند، نمی توانند به راحتی  کودکان یا بزرگسالان ببینند، اما تکامل  رشد بینایی نوزاد به طور فزاینده ای در طی چند ماه اول بهبود می یابد. بینایی همه نوزادان با سرعت یکسان رشد نخواهد کرد و همین امر در مورد توانایی های بینایی آنها نیز صدق می کند. حس بینایی ظرف دو سال اول زندگی طی مراحلی رشد خواهد کرد.چند مرحله مجزا برای تکامل بینایی نوزاد تاثیر دارد.  ابتدا نوزادان یاد میگیرند که چگونه تمرکز کنند، درک عمق را توسعه دهند، هماهنگی دست و چشم را کشف می کنند و یاد میگیرند که چگونه اشیا و افراد را تشخیص دهند. و زمان می برد تا کودک یاد بگیرد که چگونه از اطلاعاتی که چشمانش به مغز می فرستد برای درک دنیایی که در آن زندگی می کنند استفاده کند. مشکلات ژنتیکی و مشکلات پیش از تولد مربوط به مادران آنها می تواند مانع رشد بینایی نوزاد شود.

نوزاد تازه متولد شده پس از تولد، پزشک یا پرستار به طور مختصر چشم های نوزاد را معاینه خواهد کرد تا علائمی از نقض در تکامل پلک ها و چشمان نوزاد را متوجه شوند. معاینه نمی تواند مشخص کند که کودک چقدر می تواند ببیند. یکی از اولین چیزهایی که ممکن است در مورد چشم های نوزاد خود متوجه شوید اندازه آنها می باشد. رشد طبیعی نوزاد از سر به پایین شروع خواهد شد. در هنگام تولد، چشمان نوزاد 65 درصد اندازه چشم یک بزرگسال بالغ است. هنگامی که یک نوزاد متولد می شود، آنها به سختی می توانند اشکال سبک ، بزرگ و اجسام متحرک بزرگ را تشخیص دهند.در بیشتر موارد دید نوزاد تار می باشد و نمی توانند فراتر از این را ببینند. رفلکس قرمزی که بازتاب نور تابیده شده به چشم است، از مهم ترین نکات در ارزیابی چشم کودکان است به شمار می آید.

موارد مهم برای ارزیابی بینایی نوزادان که باید  نوزادان در مواجه با روش های زیر واکنش نشان دهند

اندازه مردمک ها در مواجهه با نور باید تغییر کند

هنگام مواجهه با نورهای روشن پلک های آنها باید بسته شود

ابتدا چشم ها را روی صورت یا نور ثابت می کند و سپس شروع به دنبال کردن یک جسم متحرک می کند

اگر در فاصله 8 تا 10 اینچی قرار داشته باشد، می تواند به جسم خیره شود

ممکن است متوجه شوید که چشم‌های نوزادتان سرگردان می باشد، زیرا هنوز یاد نگرفته‌ است که چشم‌های خود را ثابت  و اشیا را دنبال کنند. اگر به نظر می رسد که نوزاد نمی تواند روی یک جسم یا در یک جهت تمرکز کند، نگران نباشید. در مراحل تکامل رشد بینایی نوزاد در بدو تولد، نوزاد فقط می تواند سیاه، سفید و سایه های خاکستری را ببیند زیرا سلول های عصبی مغز و شبکیه که بینایی او را کنترل می کنند هنوز به طور کامل رشد نکرده اند. این برای نوزادان نارس نیز یکسان و این امر تا 3 ماهگی طبیعی می باشد. ولی باقی مانده این وضعیت پس از 3 ماهگی نیاز به معاینه چشم پزشکی دارد.

تکامل رشد بینایی نوزاد در یک ماهگی

در ماه اول، نوزادان معمولاً می توانند بین 20 تا 30 سانتی متر فاصله را ببینند ( این اندازه تقریباً به اندازه یک خط کش است و برای دیدن چهره کسی که آنها را در آغوش می گیرد کافی است). آنها همچنین می توانند حالات چهره را درک کنند، اگرچه در این مرحله، بعید است که آنها را تقلید کنند.پزشک معمولاً چشم های نوزاد را از نظر علائم آب مروارید مادرزادی یا سایر مشکلات بینایی بالقوه آسیب رسان معاینه خواهد کرد. در صورت وجود این بیماری ها باید در اسرع وقت درمان شده تا از عوارض بعدی جلوگیری شود. برای تسریع و حفظ تعامل فرزندتان، تلاش کنید از ایجاد هرگونه تغییر عمده در ظاهر خود اجتناب کرده. مطالعات نشان داده‌اند که نوزادان ترجیح می‌دهند به چهره آشنا (یعنی مراقب اصلی‌شان) نگاه کنند تا به چهره یک فرد غریبه، همچنین ایجاد تغییرات شدید در ظاهر شما ممکن است باعث سردرگمی جزئی در نوزاد شود.در یک ماهگی، نوزاد به آرامی شروع به رشد توانایی تمرکز چشمان خود خواهد کرد و ممکن است بتواند برای لحظات بسیار کوتاهی این کار را انجام دهد. همچنین ممکن است متوجه شوید که نوزادتان می تواند اشیائی مانند یک اسباب بازی کوچک را که از جلوی صورتش رد می شود را دنبال کند.

برخی از مواردی که نوزاد یک ماه به آن واکنش نشان می دهد عبارتند از:

رشد بینایی نوزاد در مرحله ای است که به تصاویر سیاه و سفید (متضاد) و چهره ها و تصاویر نگاه می کند

می تواند یک شی را تا 90 درجه دنبال کند

والدین را از نزدیک تماشا می کند

رشد بینایی نوزاد در یک ماهگی به صورتی است که می تواند والدین را از نزدیک تماشا کند

رشد بینایی نوزاد در یک ماهگی به صورتی است که می تواند والدین را از نزدیک تماشا کند

تکامل رشد بینایی نوزاد در دو تا سه ماهگی

تعداد قابل توجهی از پیشرفت ها و رشد نوزاد به خصوص بینایی او در طول دوره دو تا سه ماهگی رخ خواهد داد. در این مرحله، چشم‌های نوزاد هماهنگ‌تر شده و بهتر می‌تواند اشیاء متحرک را دنبال کند، بدون اینکه لزوماً سر او حرکت کند. همچنین امکان دارد متوجه شوید که نوزادتان دستش را دراز می‌کند تا چیزهایی را که در نزدیکی اش هستند را بگیرد. افزایش توانایی آنها برای دیدن و توسعه بینایی نیز به معنای افزایش حساسیت به نور است.آستانه تشخیص نور یک کودک 3 ماهه حدود 10 برابر یک بزرگسال می باشد. صحبت کردن با کودک در حین راه رفتن در اتاق و ایجاد تغییرات ظریف در دکوراسیون یا محل تخت او نیز باعث افزایش محرک ها می شود. نوزادان باید از حدود سه ماهگی شروع به دنبال کردن اشیا با چشمان خود کنند و به دنبال اشیا بروند.

برخی از واکنش هایی که در طول دو تا سه ماهگی در دید نوزاد رخ می دهد, عبارتند از:

با علاقه زیاد به چهره انسان نگاه می کند.

لبخند اجتماعی در 6 هفتگی وجود دارد.

نوزاد با چشم هایش اسباب بازی متحرک را که در فاصله حدود 20 سانتی متر او قرار دارد را دنبال می کند.

نوزاد وقتی به صورت عمودی قرار بگیرد به اطراف نگاه می کند.

هر دو چشم به طور هماهنگ حرکت می کنند تا به اسباب بازی هایی که نزدیک به صورت نگه داشته شده اند نگاه کنند.

با چشم هایش اسباب بازی متحرک را که در فاصله حدود 20 سانتی متری او قرار دارد را دنبال می کند.

تکامل رشد بینایی نوزاد در چهار تا پنج ماهگی

رشد بینایی نوزاد در چهار تا پنج ماهگی دارای اشکال زیر است:

شروع به دست زدن به اشیای نزدیک می کند. ممکن است به اشیای آویزان با دست ضربه بزند

اشیایی مانند بطری یا پستانک را تشخیص می دهد

در آینه به خود نگاه خواهد کرد

به دست خود نگاه خواهد کرد

تکامل رشد بینایی نوزاد در شش ماهگی

در 6 ماهگی، کودک می تواند تمام رنگ های رنگین کمان را به وضوح ببیند و ادراک بصری او نسبت به بدو تولد بسیار افزایش پیدا می کند. در شش ماهگی چشم‌های نوزادان بسیار هماهنگ‌تر خواهد شد و می‌توانند اشیایی مانند یک بطری را دنبال کنند ومکان‌یابی خواهند  کرد و به داخل دهان خود منتقل می کنند. کنترل حرکات چشم و مهارت های هماهنگی چشم و بدن آنها همچنان بهبود پیدا می کند.  در 6 ماهگی، مراکز بینایی مغز به طور قابل توجهی توسعه یافته اند، به این معنی که کودک اکنون می تواند چشمان خود را سریع تر حرکت دهد، اشیاء متحرک را با دقت بیشتری دنبال کند و چیزها را واضح تر ببیند.اگرچه دید رنگی نوزاد به اندازه بزرگسالان حساس نیست، اما عموماً اعتقاد بر این است که نوزادان از 5 ماهگی دید رنگی خوبی دارند. این اغلب بخش بسیار مهم از رشد کودک است، زیرا آنها می توانند صورت مادر و پدر را به طور کامل تشخیص دهند و ممکن است شروع به تقلید حالات صورت آن ها مانند لبخند زدن کنند. نوزادان همچنین می توانند اشیایی مانند اسباب بازی مورد علاقه خود را تشخیص داده.در شش ماهگی چشم‌های نوزادان بسیار هماهنگ‌تر خواهد بود

تکامل رشد بینایی نوزاد در نه ماهگی

در نه ماهگی، چشم کودک کاملاً رشد کرده است، اگرچه ممکن است در ماه های بعد تغییرات جزئی مشاهده کنید. دید آن‌ها بسیار تیزتر خواهد شد و می‌توانند اشیاء بسیار کوچک‌تری را بردارند و خیلی سریع‌تر به اجسام نزدیک خود را برسانند. با حرکت به سمت 10-12 ماهگی، آنها شروع به تلاش برای بالا کشیدن و خزیدن می کنند. والدین باید به جای راه رفتن زود هنگام، خزیدن را تشویق کنند تا به کودک کمک کنند هماهنگی چشم و دست بهتری داشته باشد.

تکامل رشد بینایی نوزاد در دوازده تا بیست و چهار ماهگی

در 12 ماهگی، کودک می تواند افرادی را که به طور منظم می بیند، از دور تشخیص داده و درک آنها از عمق و فاصله بسیار توسعه یافته و هماهنگی دست و چشم آنها بسیار بهبود یافته است. در 2 سالگی، هماهنگی چشم و دست و درک عمق کودک باید به خوبی پرورش پیدا کند. کودکان در این سن علاقه زیادی به کاوش در محیط خود و نگاه کردن و گوش دادن دارند. آنها اشیاء و تصاویر آشنا را در کتاب ها تشخیص می دهند و همچنین می توانند مداد رنگی را در دست بگیرند و نقاشی کنند.شیرخواران در این سن با کاوش در دنیای اطراف خود و تعامل با محیط اطراف خود اعتماد به نفس بیشتری دارند، آنها در قضاوت مسافت ها و گرفتن اشیا بهتر خواهند بود. همچنین زمانی است که والدین باید برای جلوگیری از آسیب به نوزاد بیشتر تلاش کنند. برآمدگی ها، کبودی ها، آسیب های چشمی و سایر صدمات جدی ممکن است با شروع به کاوش فیزیکی محیط خود رخ دهند. در این مرحله آنها یاد میگیرند که چگونه دید خود را با حرکات بدن هماهنگ کنند.اگر چشمان نوزادان شروع به تغییر رنگ کرد نگران نباشید. اکثر نوزادان با چشمان آبی به دنیا می آیند زیرا رنگدانه های تیره تر در عنبیه در بدو تولد به طور کامل رشد نخواهند کرد. با گذشت زمان، رنگدانه تیره بیشتری در عنبیه تولید می شود که اغلب رنگ چشم کودک را از آبی به قهوه ای، سبز، خاکستری یا مخلوطی از رنگ ها تغییر می دهد.

چه زمانی کودک باید معاینه چشم انجام دهد؟

چشم‌های نوزاد بلافاصله پس از تولد توسط متخصص اطفال معاینه باید کرد تا هر یک از بیماری‌های شایع چشم پس از زایمان مانند آب مروارید مادرزادی، گلوکوم نوزادی و تومورهای چشمی رد شود. برنامه توصیه شده برای معاینه چشم برای کودکان شامل موارد زیر است:

معاینه چشم یک بار بین 6 تا 12 ماهگی

یک بار بین 2 تا 3 سالگی

یک بار بین 4 تا 5 سالگی

بازدید سالانه، از 6 سالگی به بالا

اگر بچه‌های خردسال احساس کنند چیزی اشتباه است، ممکن است به پدر و مادر خود اطلاع ندهند ، فقط به این دلیل که متوجه نمی‌شوند چیزی اشتباه است. برای معاینه چشم فرزندتان برنامه ریزی دقیقی داشته باشید. زیرا هر چه زودتر مشکل بینایی تشخیص بدهید، زودتر می توان آن را درمان کنید و منجر به افزایش نتایج مثبت می شوید.

چه مواردی باعث بروز اختلال در بینایی نوزاد می شود؟

نوزادان امکان دارد در بدو تولد دچار اختلالات بینایی شوند که به عنوان مشکلات مادرزادی (خدادادی) شناخته می شود. لازم به یادآوری است که عنوان مادرزادی بودن یک اختلال به معنای وراثت مادری نیست. گاهی اختلال مورد نظر به هیچ عنوان وراثتی نبوده و گاهی وراثت پدری دارند.

مشکلات بینایی نوزاد نیز ممکن است به دلیل بروز موارد زیر ایجاد شود:

اختلالات ژنتیکی یا رشدی

مصرف مواد مخدر

مصرف الکل

برخی عفونت ها

اختلالات ژنتیکی یا رشدی

نوزادان ممکن است به دلیل تغییرات ژنی غیر معمول در هنگام شکل گیری چشم هایشان با مشکل چشمی متولد شوند. این شکل گیری می تواند نتیجه یک بیماری ژنتیکی باشد یا در دوران بارداری اتفاق بیفتد. شکل های مختلف این مسائل شامل آب مروارید، آلبینیسم یا رتینیت پیگمنتوزا هستند. نقض در تکامل پلک ها و ساختار چشم ها نیز در این دسته قرار می گیرند.

مصرف مواد مخدر

اگر زنی در دوران بارداری داروهای خاصی مانند داروهای ضد تشنج یا کوکائین مصرف کند، می‌تواند باعث ایجاد ناهنجاری چشمی در جنین او شود. یک مطالعه نشان می دهد که اگر نوزادی در رحم مادرش در معرض مواد مخدر قرار گیرد، احتمال بیشتری دارد که اختلالات چشمی را تجربه کند.

مصرف الکل

اگر مادر در دوران بارداری بیش از حد الکل بنوشد، می تواند باعث سندرم جنین الکلی شود که مسئول ایجاد مشکلات رشدی از جمله اختلال بینایی، نابینایی، پتوز یا افتادگی پلک، تغییر در پلک ها یا حرکت غیر طبیعی چشم ها می باشد.